Yüksek lisans ödevlerimden kısa yazıları paylaşmaya devam ediyorum. İzninizle:
1920 yılında henüz 14 yaşında iken Kahire’ye gelen Hasan el Benna, Mısır halkının sosyal ve ekonomik problemleri ile yakından ilgilenmeye başladı. Müslüman Kardeşler, ideolojisinin ana hatlarını Hasan el Benna’nın Kahire’de aktif bir üyesi olduğu “Genç Müslümanlar Birliği” isimli gruptan almıştır. GMB, İngiliz işgaline karşı bayrak açmıştır. GMB’nin Müslüman Kardeşler’e yansıyan en önemli ilkelerinden biri hiçbir nedenle İngilizlerle diyaloga girmemesidir. Hareket bu yönüyle radikal bir eğilim göstermiştir (Lia’dan aktaran; Arı ve Koç, 2014: 226). Fikri temelleri 1920’li yılların başında oluşan Müslüman Kardeşler, 1928 yılında Hasan el Benna ve bir grup arkadaşı tarafından kurulmuştur.
Müslüman Kardeşler’in kendi isminin de ayrı bir hikayesi bulunmaktadır. Hareketin “Müslüman Kardeşler” ismini almasını Hasan el Benna anlatmaktadır. Hareket, 1928 yılında Benna’nın dava arkadaşları Hafız Abdulhamid, Ahmed el Husari, Fuad İbrahim, Abdurrahman Hasebullah, İsmail İzz ve Zeki el Mağribi ile birlikte “Biz İslam’a hizmet etme yolunda kardeş olan kimseleriz. Buna göre biz Müslüman Kardeşler’iz” diyerek kurulmuştur (Benna’dan aktaran; Arı ve Koç, 2014:226).
Müslüman Kardeşler Hareketi henüz ilk zamanlarında sadece yardımlaşma ve eğitim faaliyetleri düzenliyordu (Amin’den aktaran; Öztürk, 2018: 164). Müslüman Kardeşler’in siyasal bir dönüşüme uğraması Mısır’daki milliyetçi bir siyasi grup olan Vefd Partisi ile mücadele etmesiyle başlamıştır. Hareket daha sonra da İngiliz egemenliği ve monarşi ile mücadeleye başlamıştır (Boztemur’dan aktaran; Öztürk, 2018: 164). Hasan el Benna’nın bir grup arkadaşıyla beraber Mısır’ı İngiliz ve monarşi düzeninin egemenliğine karşı başlattığı hareket Mısır’da çeşitli reformlar önermekteydi. Kral 1. Fuad ve 1. Faruk dönemlerinde artık dayanılmaz hale gelen hukuksuzluklar ve baskılara dur demek isteyen hareket toplumda ciddi bir destek görmüştür. Tabi ki bu destek de belli bir sürecin ardından olgunlaşmıştır. Aslında Müslüman Kardeşler’den önce yine Müslüman Kardeşler’in de mücadele ettiği Vefd Parti’si İngilizlere karşı direniş göstermiştir. Milliyetçi bir tutumu olan parti halktan destek görmesine rağmen monarşiye karşı İngilizler ile; İngilizlere karşı da monarşi ile beraber olması bir süre sonra güven problemini ortaya çıkarmıştır. Müslüman Kardeşler de Vefd Parti’sinin etkisini yitirdiği bir zamanda önemli bir alternatif olarak ortaya çıkmıştır (Arı ve Koç, 2014: 227). O dönem için bir tahminde bulunmak gerekirse milliyetçi söylemin tutmadığı bir ortamda kitlelerin dini ideolojilere yönelmesi muhtemeldir. Müslüman Kardeşler’in bulduğu desteğin bir sebebi de bu durum olabilir.
Müslüman Kardeşler, siyasi arenada partiler üstü bir temsile sahip olmayı amaçlamıştır. Benna partilerin ayrışmaya sebep olduğunu düşünmüştür. Benna’nın fikirlerine göre İslam’ın öngördüğü sistem zaten huzur ve refaha ulaşmak için yeterliydi. Bu bakımdan Benna, hareketin partileşmesini istememiştir (Benna, 2016; 83). Müslüman Kardeşler, Mısır halkı için her şeyin kötüye gittiği bir dönemde “İslami bir anlayış ile beraber bağımsız olabilecek bir Mısır” düşüncesiyle doğmuştur. Müslüman Kardeşler Hareketi, Mısır’da Mısır’ın bağımsızlığı için kurulmuş olsa da bir süre sonra Ortadoğu’daki birçok ülkeyi etkilemiştir.
Kaynakça:
Arı, T., Koç, E. (2014), “Müslüman Kardeşler Hareketinin Mısır Hükümeti ile Paradoksal İlişkilerinin Analizi: 1931-1970”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 42
Benna, H. (2016), Müslüman Kardeşler Teşkilatı, İstanbul: Özgü Yayınları
Öztürk, S. (2018), “Mısır’da İhvan-ı Müslimin’in İktidara Geliş Süreci ve Temmuz Darbesinin Nedenleri Üzerine”, Liberal Düşünce Dergisi, S. 91-92
Yorumlar
Yorum Gönder