20. yüzyılda çoğunlukla dış yardım alan bir ülke konumunda olan Türkiye artık dış yardım yapan ülkeler grubuna dahil olmuştur. Bu bağlamda Afrika’da aktif bir dış yardım etkinliği yürüten Türkiye, yardımda bulunduğu bölgelerin kalkınmasına katkı sağlamaktadır. Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı (TİKA), Dışişleri Bakanlığı, Yunus Emre Vakfı ve Maarif Vakfı Türkiye’nin Afrika’ya yaptığı yardımların organizasyonlarında sorumluluk alan başlıca kurumlardır. Diğer bakanlıklar ve kurumlar da yardımlarda bulunabilmektedir. Türkiye’nin yaptığı yardımlarda sivil toplum kuruluşları da önemli aktörlerdir. İnsan Hak ve Hürriyetleri, Yeryüzü Doktorları, Cansuyu Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği, İnsani Yardım Vakfı gibi vakıflar Afrika’ya yardımda bulunan vakıflara örnektir. Türkiye-Afrika ilişkileri 1990’lı yıllardan itibaren gelişmeye başlamıştır. 1992’de TİKA’nın kurulmasıyla aktif bir dış yardım stratejisi sürmek isteyen Türkiye 2005 yılında Afrika’da ilk ofisini Etiyopya'da açtıktan sonra Sudan, Senegal, Libya, Somali, Mısır, Tunus, Nijer, Kenya, Kamerun, Nabimya, Cezayir, Cibuti Çad, Gine ve Tanzanya’da da ofisler açmıştır. TİKA ofisi bulunmayan ülkelerde büyükelçilikler, STK’lar ve Dışişleri Bakanlığı aracılığıyla yardım programlarını uygulamaktadır (Arpa) .
Türkiye açlık kriziyle mücadele halinde olan Afrika ülkelerine yardım etmek için TİKA ve T.C Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı işbirliği ile “Afrika Tarımsal Kalkınma Programı”nı uygulamaya başlamıştır. Yardımlar Burkina Faso, Fas, Cibuti, Etiyopya, Gine, Mali, Senegal, Madagaskar, Kenya, ve Uganda’ya yönelik yapılmıştır. TİKA aynı zamanda kıtlığın hüküm sürdüğü Somali’ye de gıda yardımları yapmıştır (Keskin, 2011: 85). Kalkınma yardımı olarak kabul edilmese de Türkiye-Afrika ilişkilerinin gelişimini göz önüne sermek açısından Türkiye’nin yurtdışındaki ilk askeri üssünü Somali’ye kurduğunu belirtmekte fayda vardır (NTV, 2017).
TİKA, Afrika’ya sadece açlık ve yoksullukla mücadele konularında yardım yapmamaktadır. 2010 yılı verilerine göre TİKA’nın Sudan’a yaptığı yardımlarda sağlık ve eğitim sektörlerinin ağırlığı dikkat çekmektedir. Sudanlı Doktorların Türkiye’de Eğitimi, Sudan Türk Ebe Eğitim Merkezi’nin Onarımı ve Tefrişatı projeleri belirtilen sektörlerdeki yardımlara örnektir (Keskin, 2011: 86). Türkiye’nin Sudan’a yaptığı yardımlardan biri de tarımsal üretimi geliştirme odaklıdır. TİKA’nın faaliyet raporlarına göre Sudan’da 5 ayrı bölgede 170 bin fakir çiftçiye 66 ton tohum dağıtılmıştır (Kiremitçi, 2013: 85). Türkiye, 2010 yılında yapılan “Darfur’un Yeniden İnşası ve Kalkınması için Uluslararası Donörler Konferansı”na Mısır ile beraber eş başkanlık yapmıştır. Konferans’ta Türkiye kendi adına milyon dolar yardımda bulunmayı taahhüt etmiştir. 2007-2010 yılları arasında Sudan, Etiyopya, Somali, Nijer, Benin, Gana, Çad, Togo, Gine Bissau, Kenya, Mali, Uganda, Moritanya, Senegal, Tanzanya ve Kamerun’da Türkiye’den 500’den fazla doktor sağlık hizmeti vermiştir. Bu çalışmalarda 280.000’den fazla Afrikalı sağlık taramasına tabi tutulmuştur. (Dışişleri Bakanlığı) .
Türkiye’de sivil toplum kuruluşları da Afrika’da önemli faaliyetlerde bulunmaktadırlar. Birçok vakıf ve dernek bölgede su kuyuları açmaktadır. Ayrıca kurban bayramlarında da Afrika’ya Türkiye’den birçok yardım yapılmaktadır. Türkiye’nin Afrika ile olan işbirlikleri genel hatları ile tarım, sağlık, eğitim ve insani yardım odaklıdır. Bu kapsamda Afrika Tarımsal Kalkınma Programı, Afrika Sağlığı Programı, Afrika Mesleki Eğitim Programı gibi projeler planlanmıştır (Dışişleri Bakanlığı) .
Kaynakça:
Arpa, E. (tarih yok). Yardım Etkinliği Açısından Türkiye Afrika Kalkınma işbirliği - Sudan Örneği. s. 3.
Dışişleri Bakanlığı. Türkiye'nin Kalkınma İşbirliği: Genel Özellikleri ve En Az Gelişmiş Ülkelere Yönelik Yaklaşımları. Ankara: Dışişleri Bakanlığı.
Keskin, Ö. (2011). Yardım Etkinliği ve TİKA. Ankara.
Kiremitçi, M. S. (2013, Mart). Soğuk Savaş Sonrası Afrika Kıtasına Yönelik Dış YardımlarABD, Çin Halk Cumhuriyeti veTürkiye Örnekleri. Aile ve Sosyal Politikalar Uzmanlık Tezi . Ankara: T.C.AİLE VE SOSYAL POLİTİKALAR BAKANLIĞI SOSYAL YARDIMLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ.
NTV. (2017, 9 30). NTV Haber. 12 8, 2018 tarihinde NTV Haber:
https://www.ntv.com.tr/galeri/turkiye/somalide-askeri-us-acildi-usse-200-turk-askeri-konuslanacak
adresinden alındı
Yorumlar
Yorum Gönder