Yüksek lisans eğitimimde hazırladığım ödevlerden derlediğim kısa yazıları buraya aktarmaya devam ediyorum. Bu yazıda Türkiye'nin yaptığı dış yardım ile ilgili genel bir bilgilendirme yaptım. Bilin, görün istedim.
Türkiye kurulduğu günden bu yana belli zaman aralıkları dışında ekonomisini büyütmeye devam etmektedir ve 2018 yılı itibariyle dünyanın en büyük 20 ekonomisinden biri konumundadır. 1950’li yıllardan bu yana kalkınma yardımları alan Türkiye son yıllarda artık sadece yardım alan değil aynı zamanda yardım yapan bir ülke haline de gelmiştir. Dış politikada daha aktif olmak isteyen Türkiye bu doğrultuda yardım etkinliklerini de hızlandırmaya başlamıştır. Kalkınma yardımlarını her geçen gün daha aktif bir hale getiren Türkiye’nin diplomasi ağının daha da genişleyeceği açıktır. Türkiye 2018 yılı itibariyle Asya, Afrika ve Doğu Avrupa’ya yaptığı kalkınma yardımları ile daha etkin bir dış politika izlemektedir.
Türkiye ilk olarak 1985 yılında dış yardım programlarına başlamıştır. Devlet Planlama Teşkilatı’nın koordine ettiği programda Gambiya, Gine, Gine Bissau, Moritanya, Senegal ve Sudan’a 10 milyon dolar tutarında bir yardım yapılmıştır. Türkiye ayrıca SSCB’nin dağılmasıyla beraber Orta Asya’da bağımsızlığını kazanan devletlerle de ilişkilerini güçlendirmeyi hedeflemiştir (Dışişleri Bakanlığı) . Türkiye’nin kabuğundan çıkması ve dünyaya açılması 80’li yıllardan itibaren hızlanmıştır ve küreselleşme olgusuna ayak uydurmanın gerekliliği olan dış yardımlarla beraber hem kendi ekonomisine hem de alıcı ülkelerin ekonomisine katkı sağlamaktadır.
Türkiye’nin dış yardım politikalarında daha düzenli bir hal alması 1992 yılında Türk İşbirliği ve Kalkınma Ajansı’nın (TİKA) kurulmasıyla gerçekleşmiştir. TİKA, Türkiye’nin yaptığı kalkınma yardımlarını koordine ettiği gibi bu yardımların sayısal verilerini de raporlamakla görevlidir. TİKA’nın faaliyetleri dünyada 100’den fazla ülkeye ulaşmış bulunmaktadır. Örneğin; Afganistan’da Taliban rejimin sona ermesiyle beraber Türkiye’nin bölgeye aktardığı yardımlar 2005-2009 yılları arasında 400 milyon doları bulmuştur (Dışişleri Bakanlığı). Başka bir örnekte de 1995 yılında Bosna Hersek’te koordinasyon ofisi açan TİKA tarihi eser restorasyonundan imar projelerine kadar birçok alandan yardım gerçekleştirmiştir. TİKA benzer çalışmaları 2002 yılında açtığı koordinasyon ofisi aracılığıyla Moğolistan‘da hayata geçirmiştir (Keskin, 2011: 80).
Türkiye’nin Afrika ile olan ilişkileri ise 2002 yılında Afrika Birliği’ne gözlemci olarak kabul edilmesiyle beraber hızlanmıştır. TİKA 2005’e gelindiğinde kıtadaki ilk ofisini Etiyopya’ya açmıştır (Dışişleri Bakanlığı). 2018 yılı itibariyle TİKA’nın Afrika Kıtası’ndan 21 farklı ülkede koordinasyon merkezi bulunmaktadır (Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı).
Türkiye 2011-2015 yılları arasında belirlenen rakamlara göre yaklaşık 15,7 milyar dolar dış yardım yapmıştır. Bu yardımların %70’i Suriye’ye yapılan yardımlardır. Suriye’ye yapılan yardımlar o ülkeye aktarılan para olarak algılanmamalıdır. Türkiye’nin sığınmacı kabulü ve bu sığınmacıların masraflarını üstlenmesi dış yardım olarak kabul görmektedir.
Yaklaşık 2,4 milyar dolarla Afrika da Türkiye’nin yaptığı dış yardımlarda önemli bir paya sahiptir. Aşağıda verilen tabloya bakıldığında 2012 ve 2013 yıllarında Türkiye’nin Afrika’ya yaptığı yardımlarda ciddi bir artış olduğu görülmektedir. Bu durumun sebebi Türkiye’nin Mısır’a sağladığı 500 milyon doları aşkın dış yardımdır (Doğruluk Payı, 2017) .
(Kaynak: Doğruluk Payı, 2016)
Kaynakça:
Dışişleri Bakanlığı. Türkiye'nin Kalkınma İşbirliği: Genel Özellikleri ve En Az Gelişmiş Ülkelere Yönelik Yaklaşımları. Ankara: Dışişleri Bakanlığı.
Doğruluk Payı. (2017, 2 3). 12 7, 2018 tarihinde www.dogrulukpayi.com: https://www.dogrulukpayi.com/bulten/turkiye-nin-aldigi-ve-verdigi-kalkinma-yardimlari adresinden
alındı
Keskin, Ö. (2011). Yardım Etkinliği ve TİKA. Ankara.
Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı. (tarih yok). 12 8, 2012 tarihinde www.tika.gov.tr/: https://www.tika.gov.tr/ adresinden alındı
Yorumlar
Yorum Gönder